W dniu 14 kwietnia 2016 r. Sejm uchwalił (wzbudzającą od tygodni szeroką dyskusję, także w Senacie) ustawę o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Obecnie ten akt prawny czeka na podpis Prezydenta. Nowe przepisy mają wejść w życie w dniu 30 kwietnia 2016 r., bowiem z dniem 1 maja br. kończy się długi, dwunastoletni okres moratorium na kupno przez cudzoziemców ziemi w Polsce. [ tekst ustawy ]
Nowa ustawa w poważny sposób ogranicza obrót ziemią w Polsce, nie tylko wchodzącą do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Nowelizuje również Kodeks cywilny, ustawy: o księgach wieczystych i hipotece, Prawo geodezyjne i kartograficzne, o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa wstrzymuje sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na okres 5 lat. Przewiduje kilka wyjątków i tak np. jej przepisy nie mają zastosowania do nieruchomości rolnych o pow. do 2 ha oraz przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a także domów, lokali mieszkalnych budynków gospodarczych i garaży wraz z niezbędnymi gruntami i ogródkami przydomowymi.
Określa również kryteria, które musza spełnić osoby przystępujące do przetargów na sprzedaż gruntów rolnych. Wymagania te należy ocenić jako bardzo surowe, jedynie w niewielkim stopniu uwzględniające okoliczności w jakich nabyć będą chciały osoby młode.
Co jednak najważniejsze, nowa ustawa zmienia także zasady prywatnego obrotu ziemią, bowiem będą ją mogły nabywać jedynie osoby fizyczne - wykwalifikowani rolnicy, prowadzący osobiście gospodarstwo rolne o pow. nie większej niż 300 ha i co najmniej od 5 lat mieszkający w gminie, na terenie której położona jest przynajmniej jedna działka jego gospodarstwa.
Prawa nabywania nieruchomości rolnych nie utracą Kościoły i związki wyznaniowe. Przepisy ustawy i przewidziane nią ograniczenia nie będą miały również zastosowania do działek mniejszych niż 0,3 ha.
Nowe przepisy określają przypadki prawa pierwokupu (szeroko ujętego) ziemi w przypadku prywatnego obrotu ziemią. Nie będzie on dotyczył dziedziczenia gospodarstwa przez osoby bliskie.
Jak wspomniano, przepisy ustawy wzbudziły od początku ożywioną dyskusję. W Senacie zgłoszono ponad 50 poprawek, z których senatorowie zaakceptowali jedynie 7 rekomendowanych przez połączone komisje, rolnictwa oraz ustawodawczą. Część z nich miała charakter doprecyzowujący i redakcyjny. Wnioski mniejszości nie zostały przyjęte przez Senat.
Lektura ustawy nasuwa szereg pytań, w tym co do zakresu jej obowiązywania. W dniu 13 kwietnia 2016 r. Sejm przyjął ustawę o lasach, nad którą obecnie będzie obradował Senat. Także i ona, jak założono, ma obowiązywać od dnia 30 kwietnia 2016 r.
Ekspert Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości
Wiceprezydent PFRN
