zamknij
Nasz portal stosuje pliki cookies w celach świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie oraz w celach statystycznych i reklamowych. Konfigurację obsługi plików cookies możecie Państwo znaleźć w ustawieniach swojej przeglądarki. Więcej szczegółów w naszej polityce cookies.
PFRN
Panel użytkownika
Zaloguj jako pośrednik / zarządca  
Przedsiębiorca konsumentem?

 

W lutym 2020 r. poruszałam już ten temat, było to jednak prawie rok temu, tyle się przez ten czas działo, nie wspominając o pandemii, która nasze myśli skierowała ku innym tematom. Nie od rzeczy będzie więc przypomnieć o ważnych zmianach w przepisach wprowadzonych ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495 ze zm.); miały wejść w życie z dniem 1 czerwca 2020 r. Termin został zmieniony na dzień 1 stycznia 2021 r., gdyż obawiano się, że z powodu pandemii wiele branż, przede wszystkim e-commerce i telekomunikacyjnej nie zdoła przygotować nowych wzorców umów i systemów sprzedaży. Przyjęte rozwiązania wynikają  z dyrektywy unijnej i są stosowane w innych krajach.

 

 

Ustawa nie zmieniła treści art. 22(1) kc (Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową), jak również uregulowań odnośnie oceny zgodności umowy z dobrami obyczajami (art. 385(2) kc), zakazu stosowania klauzul abuzywnych (art. 385(1) kc, art. 385(3) kc), wprowadziła natomiast art. 3855 kc: Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 385(1) - 385(3), stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

 

Do przepisów odnoszących się do rękojmi za wady fizyczne dodano art. 556(4) oraz art. 556(5) kc. W myśl pierwszego z nich przepisy dot. konsumenta stosuje się również do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej, przy czym strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć; ograniczenie lub wyłączenie będzie nieskuteczne jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

 

Art. 556(5) kc wyłączył działanie art. 563 kc (terminy reklamacyjne miedzy przedsiębiorcami) oraz art. 567 § 2 kc (odesłanie rzeczy na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy) dotyczących kupującego, gdy nabywcą jest osoba fizyczna zawierająca umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, a z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionej na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. 

 

W uregulowaniach odnoszących się do roszczenia sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej umieszczony został art. 576(5) kc, zgodnie z którym mają one zastosowanie również do osoby zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

 

Natomiast do  ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2019 poz. 134 ze zm.) dodano art. 38a: Przepisy dotyczące konsumenta zawarte w niniejszym rozdziale stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji   o Działalności Gospodarczej. 

 

Już w lutym 2020 r. zwracałam uwagę, że stosowanie w praktyce wprowadzonych przepisów będzie napotykać wiele trudności. Argumentów nie będę powtarzać, zwrócić jednak muszę uwagę na to, że sformułowanie „osoba fizyczna zawierająca umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej” jest niejednoznaczne, co skutkować będzie wątpliwościami interpretacyjnymi. Co więcej, będzie miało wpływ na skomplikowanie oceny stanu prawnego przedsiębiorców – osób fizycznych na gruncie prawa prywatnego, zwłaszcza w sytuacji kiedy należy ustalić, czy dana osoba dokonując czynności działa jako przedsiębiorca, w ograniczonym zaś zakresie należy ją traktować jako konsumenta. 

 

Ustawodawca nie pofatygował się by wskazać w jaki sposób identyfikować co ma charakter zawodowy dla danego przedsiębiorcy, a co nie ma. Odesłania do CEIDG, w tym kodów PKD, nie można uznać za wystarczające, jedynie (zważywszy na użycie sformułowania: ”w szczególności”) za pomocnicze, , nadto jest nieefektywne. Nie należy do rzadkości, że przedsiębiorcy wpisują do CEIDG wiele przedmiotów działalności wg klasyfikacji PKD (na wszelki wypadek, może w przyszłości się przyda), choć faktycznie działalność prowadzą w zakresie np. dwóch lub trzech. Jakie więc powinny być inne kryteria? Ustawodawca odpowiedź pozostawił inwencji stron umowy. 

 

Sugeruję, aby pośrednik w obrocie nieruchomościami oraz zarządca nieruchomości przed zawarciem umowy z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIGD nie ograniczył się do zapoznania się z treścią takiego wpisu, lecz także przeprowadził rozmowę z zamawiającym usługę w celu ustalenia, że co prawda umowa bezpośrednio jest związana z działalnością gospodarczą tejże osoby, jednakże nie posiada dla niej charakteru zawodowego, wynikającego z przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej. Zapis odzwierciedlający ustalenie powinien znaleźć się w treści umowy pośrednictwa lub umowy o zarządzanie.

 

Przedsiębiorcy zawierają wiele umów na granicy bycia przedsiębiorcą i konsumentem, np. nabywając aparaty telefoniczne, z których prowadzić będą rozmowy związane z działalnością gospodarczą oraz prywatne (towarzyskie) lub aparaty fotograficzne wykorzystywane następnie do robienia np. zdjęć zamieszczanych na stronie internetowej firmy, reklamowych, jak również do uwieczniania spotkań i rozrywek rodzinnych. Inaczej będzie wyglądała sytuacja kiedy przedsiębiorca – wytwórca przedmiotów poszukuje hali magazynowej, w której zamierza składować towary przed wysłaniem do odbiorców.

 

Analizując nowe przepisy nasuwa się przypuszczenie, że ustawodawca uznał, iż przedsiębiorca wpisany do CEIGD nie zna się i nie musi znać się na prawie, na umowach, jego wiedza ogranicza się do dziedziny prowadzonej działalności gospodarczej. Łatwo jednak wyobrazić sobie, że przedsiębiorca, który ma milionowe obroty i przychody, zatrudnia prawników, zostaje klientem pośrednika w obrocie nieruchomościami działającego jednoosobowo, bez pomocników, na niewielką skalę, mającego jednak w ofercie nieruchomość, która zainteresowała przedsiębiorcę; takiemu przedsiębiorcy będzie się należała ochrona, jak konsumentowi mimo, że wiedzą, w tym prawną, profesjonalnym podejściem może górować nad pośrednikiem w obrocie nieruchomościami lub zarządcą nieruchomości.

 

Należy ponownie przejrzeć i ewentualnie zmodyfikować umowy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami i umowy o zarządzanie nieruchomościami. Do tej pory tylko konsumenci mogli kwestionować poszczególne postanowienia umowy uznając je za abuzywne. Obecnie prawo takie przysługuje także omawianej grupie przedsiębiorców ze wszystkimi tego konsekwencjami.

 

Nie można zapomnieć, że przedsiębiorcy ci zyskali w odniesieniu do umów zawieranych na odległość oraz poza lokalem przedsiębiorstwa uprawnienia konsumentów, w tym prawo odstąpienia od umowy. Powinni więc otrzymać takie same informacje, wzory oświadczeń.

 

Obowiązujące od dnia 1 stycznia 2021 r. przepisy nie mają zastosowania do umów zawartych przed ta datą.

 

Reasumując – od dnia 1 stycznia 2021 r. każda osoba fizyczna, która prowadzi własną działalność gospodarczą, wpisana do CEIGD, mimo że jest przedsiębiorcą (bez znaczenia jest liczba zatrudnianych przez nią osób i zakres działalności oraz wielkość obrotów) w określonych sytuacjach będzie objęta ochroną przewidzianą dla konsumentów w zakresie stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady, w odniesieniu do prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, z zastrzeżeniem, że ochrona dotyczyć będzie każdej umowy bezpośrednio związanej z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, gdy treść tej umowy wskazywać będzie, że nie posiada ona dla niego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.

 

Szczupłe z konieczności ramy nie pozwalają na szczegółowe rozwiniecie tematu, omówienie wszystkich nasuwających się wątpliwości. Wiele pytań pozostaje aktualnych, choćby: czy nie dojdzie do nadzwyczajnego uprzywilejowania przedsiębiorcy – osoby fizycznej nie tylko w stosunku do osób nieprowadzących działalności gospodarczej, ale także w stosunku do innych przedsiębiorców? Czy wprowadzenia nowych uregulowań nie będzie skutkować utrudnieniem wykonywania działalności gospodarczej przez znaczący wzrost liczby podmiotów objętych ochroną konsumencką (przedsiębiorców – osób fizycznych wpisanych do CEIGD jest ponad 2 mln). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

Anna Jackowska,
Prawnik 
Ekspert Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości

[ styczeń 2021 ]

 

 

Sprawdź pośrednika
Sprawdź zarządcę
DOŁĄCZ DO SIECI
Facebook Twitter Youtube
PFRN poleca
Jak uzyskać tytuł specjalisty?
CEPI - Europejska Rada Nieruchomości (European Council Real Estate Professions)