zamknij
Nasz portal stosuje pliki cookies w celach świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie oraz w celach statystycznych i reklamowych. Konfigurację obsługi plików cookies możecie Państwo znaleźć w ustawieniach swojej przeglądarki. Więcej szczegółów w naszej polityce cookies.
PFRN
Panel użytkownika
Zaloguj jako pośrednik / zarządca  
Akt notarialny jako dokument urzędowy

Mamy obecnie, a z pewnością przeważająca większość, myśli zajęte pandemią, jej skutkami na teraz i na przyszłość. Wszystko ma początek i koniec, pandemia więc także kiedyś się skończy i trzeba będzie wrócić do spraw niedokończonych, zawieszonych z przyczyn obiektywnych, szukać dróg rozwoju, czasami odbudowywać - mam nadzieję, że z najlepszym skutkiem – to co legło w gruzach z przyczyn niezależnych. Zdarzy się, że to my wystąpimy z pozwem o zasądzenie należności, ale – oby nie – także przeciwko nam może być skierowany pozew. Trudno w tym miejscu z uwagi na ograniczenia związane z objętością tekstu poruszyć wszystkie związane z tym problemy – potrzeba byłoby na to książki o niemałej grubości. 

 

Zwrócę uwagę na kilka istotnych kwestii związanych z dokumentami przedstawianymi sądowi w czasie procesu. Przepisy odnoszące się do dokumentów zawarte są w Kodeksie postępowania cywilnego w Rozdziale 2. Postępowanie dowodowe, Oddział 2. Dokumenty; stosuje się je do dokumentów zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców. 

 

 

Dokumentami urzędowymi, zgodnie z art. 244 kpc, są te, które zostały sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania (stosuje się też odpowiednio do innych podmiotów w zakresie zleconych im przez ustawę zadań z dziedziny administracji publicznej)i stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. W przekonaniu Sądu Najwyższego Izba Cywilna wyrażonym w postanowieniu z dnia 4 grudnia 2018 r., sygn. akt IV CSK 219/18, Legalis nr 1852719, dokumenty takie korzystają z domniemania prawdziwości tylko tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone, gdyż art. 244 § 1 kpc normuje formalną moc dowodową dokumentu urzędowego i nakazuje traktować jako udowodnioną jedynie jego treść; materialna zaś moc dowodowa dokumentu urzędowego i jego znaczenie dla wyniku postępowania są przedmiotem oceny według zasad przewidzianych w art. 233 kpc.

 

Dokumentem urzędowym jest m.in. akt notarialny i jako taki korzysta z dwóch domniemań wzruszalnych: domniemania prawdziwości (autentyczności) oraz domniemania zgodności z prawdą tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. 

 

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi I Wydział Cywilny z dnia 5 grudnia 2018 r., sygn. akt I ACa 16/18, Legalis nr 1887078, „Badanie mocy dowodowej dokumentu urzędowego wymaga odróżnienia, na tle konkretnego dokumentu, właściwej treści »zaświadczającej« od pozostałej treści dokumentu oraz właściwego zakresu «zaświadczenia», bo tylko ta treść dokumentu jest objęta domniemaniem, a pozostała treść podlega ocenie na zasadach ogólnych. Akty notarialne dokumentujące określoną czynność prawną zalicza się do dokumentów konstytutywnych, ucieleśniają bowiem i wyrażają określoną czynność prawną, natomiast inne akty do dokumentów sprawozdawczych, narratywnych. Problem domniemania zgodności z prawdą dotyczy wyłącznie dokumentów urzędowych sprawozdawczych, a taki charakter nosi akt notarialny w części obejmującej jego treścią oświadczenia wiedzy. Powódka złożyła konkretne oświadczenia, czego skutkiem jest objęcie ich domniemaniem zgodności z prawdą. Domniemanie to jest wzruszalne, a jego obalenie następuje w drodze przeprowadzenia dowodu. Ograniczenia dowodowe, przewidziane w art. 247 kpc obejmują jedynie dokument urzędowy obejmujący czynność prawną, natomiast nie dotyczą dokumentu narratywnego zawierającego oświadczenie wiedzy, a więc dowodzenie jego niezgodności z prawdą może być przeprowadzone wszelkimi środkami dowodowymi. Jednakże art. 252 kpc, nakłada na stronę, która zaprzecza jego prawdziwości obowiązek wykazania tego zgodnie z art. 6 kc.”

 

Warto przytoczyć także wyrok Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 9 sierpnia 2019 r., sygn. akt II CSK 341/18, Legalis nr 2230230, w którym podniesiono: „Domniemania zgodności z prawdą w wypadku aktu notarialnego odnosi się do tej jego części, w której notariusz stwierdza określone okoliczności, w tym fakt złożenia przez podmioty biorące udział w akcie oświadczeń woli lub wiedzy o określonej treści. Gdy chodzi o oświadczenia wiedzy podmiotów biorących udział w akcie, domniemanie to rozciąga się tylko na fakt złożenia oświadczeń wiedzy o danej treści, nie obejmuje jednak kwestii, czy treść ta jest zgodna z prawdą, gdyż nie są to oświadczenia notariusza jako osoby sporządzającej taki akt, lecz tych podmiotów.”

 

Jeżeli jestem przy czynnościach notarialnych chcę zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię - istnieją dwa rodzaje poświadczenia podpisu. Jeden występuje wtedy, gdy notariusz poświadcza, że osoba złożyła podpis w jego obecności, a drugi wtedy, gdy poświadcza, że w jego obecności osoba uznała podpis za własny ( art. 88 w związku z art. 96 i 79 pkt 2 PrNot).

 

W obu przypadkach notariusz ma obowiązek stwierdzić tożsamość osoby, gdyż notarialne poświadczenie własnoręczności podpisu jest stwierdzeniem, iż podpis na dokumencie prywatnym pochodzi od osoby określonej, zidentyfikowanej ( art. 85 PrNot). W obu przypadkach dochodzi do urzędowego poświadczenia własnoręczności podpisu i w obu przypadkach podpisowi na dokumencie nadaje się charakter urzędowy ( art. 2 § 2 Pr.not), natomiast w pozostałym zakresie dokument zachowuje charakter prywatny. Nie ma przy tym żadnych rzeczowych argumentów przemawiających za tezą, że podpis uznany w obecności notariusza za własny ma mniejszą moc niż podpis w obecności notariusza fizycznie złożony lub zgoła jest tej mocy pozbawiony. (por. uchwała Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 8 listopada 2019 r., sygn. akt III CZP 26/19, Legalis nr 2246817).

 

Należy pamiętać, ze dokument prywatny (art. 245 kpc) sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Anna Jackowska,
Prawnik 
Ekspert Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości

[ kwiecień 2020 ]

 

 

Sprawdź pośrednika
Sprawdź zarządcę
DOŁĄCZ DO SIECI
Facebook Twitter Youtube
PFRN poleca
dodaj swoją wizytówkę firmową
CEPI - Europejska Rada Nieruchomości (European Council Real Estate Professions)