Po lecie, okresie urlopów, wraz z nadejściem jesieni wracamy do codzienności, choć z nie największym zapałem. To czas na podejmowanie decyzji m.in. co do sprzedaży, kupna, najmu nieruchomości.

Wydawałoby się, że nic łatwiejszego, w internecie jest mnóstwo ofert, tylko wybierać zgodnie z potrzebami, zasobem kieszeni. Cóż trudnego - obejrzeć, podpisać umowę i można się wprowadzać, ewentualnie dom budować. Sieć obfituje w dobre rady, wzory umów, z których bez dodatkowych kosztów można skorzystać. Dom, działka, mieszkanie to jednak nie para butów, którą w przypadku nietrafionego zakupu można odstawić na półkę, komuś oddać, wyrzucić, przecież wydatek był nie tak wielki, można go odżałować i obiecać sobie (któryś raz w życiu), że następnym razem wykażemy się większą rozwagą. To nie tylko kwestia ceny. Mieszkanie objęte na podstawie najmu można stosunkowo łatwo zmienić, choć łączyć się to będzie z wydatkami choćby na przeprowadzkę, stratą czasu nie tylko na wyszukanie nowego lokum. Co innego kupno mieszkania, domu, działki. Takich transakcji przeciętny „Kowalski” dokonuje raz, dwa razy w życiu, a że w znaczącej liczbie przypadków przy zakupie posiłkuje się kredytem, konsekwencje nieprzemyślanej decyzji, braku wiedzy potrzebnej do bezpiecznego kupna, będą dotkliwe i to na lata; nie można także wykluczyć, że padnie ofiarą oszustwa. Zwłaszcza sprzedający obawiają się oszustów, co łatwo zrozumieć, gdyż pozbywają się swojego (często i poprzedniego pokolenia) dorobku.

Warto skorzystać z usług pośredników w obrocie nieruchomościami. Co prawda będzie się to wiązało z dodatkowym wydatkiem (nie tak znowu wielkim w porównaniu z ceną nieruchomości i co ważne: wysokość wynagrodzenia pośredników można negocjować, choć nie ma się co łudzić, że będą świadczyli usługę za przysłowiową złotówkę). Zyskiem będzie profesjonalizm obsługi, wiedza na temat rynku nieruchomości i jego zasadzek nabyta wielokrotnie w ciągu wielu lat działalności. Nie można również zapominać, że pośrednik zobowiązany jest do posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody mogące powstać w związku z wykonywaniem czynności pośrednictwa.

Wbrew przekonaniu części potencjalnych klientów, usługa pośrednictwa w obrocie nieruchomościami nie polega na zamieszczeniu ogłoszenia (z lepszymi lub gorszymi zdjęciami) w internecie, udostępnieniu adresu nieruchomości, pokazaniu w realu mieszkania, domu, działki i zainkasowaniu za to należności. Należy zważyć, że pośrednik wykonuje czynności pośrednictwa w swoim imieniu lecz na rzecz zamawiającego usługę. Zamawiający otrzymuje w rzeczywistości, oprócz czynności faktycznych wykonywanych przez pośrednika, także jego wiedzę odnośnie do rynku nieruchomości, w szczególności zaś co do konkretnej nieruchomości, nadto, jak i gdzie, w sposób bezpieczny, zgodny z prawem przeprowadzić transakcję. Ta wiedza obejmuje m.in. w jaki sposób i gdzie sprawdzić stan prawny nieruchomości (wypis z księgi wieczystej to już nie jedna stronniczka, z treści której łatwo było się dowiedzieć kto i czego jest właścicielem, lecz obecnie wielostronicowa tabela gęsto zapisana; we wpisach bez trudności można się pogubić i przeoczyć np. adnotację o służebnościach), co to takiego plan zagospodarowania przestrzennego i jakie są konsekwencje jego braku, czy dana nieruchomość pozostaje w zainteresowaniu (delikatnie to ujmując) konserwatora zabytków lub archeologów i co z tego wynika dla właściciela. 

Do dnia 31 grudnia 2013 r. sytuacja była klarowna; pośrednik w obrocie nieruchomościami był tytułem zawodowym prawnie chronionym, potwierdzeniem wiedzy, profesjonalizmu była licencja zawodowa nadawana w trybie określonym przez ustawę o gospodarce nieruchomościami. Pośrednik był zobowiązany ustawowo do podnoszenia swoich kwalifikacji oraz przestrzegania kodeksu etyki i standardów zawodowych, za naruszenie których groziła odpowiedzialność dyscyplinarna. 

Wskutek deregulacji odnośne przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami zostały uchylone. Usługę pośrednictwa w obrocie nieruchomościami może świadczyć każdy przedsiębiorca. Jak więc bronić się przed brakiem fachowości, traktowaniem działalności w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami bez staranności właściwej dla zawodowego jej charakteru, wybrać odpowiedzialnego, profesjonalnego pośrednika? 

Polska Federacja Rynku Nieruchomości od dnia 1 stycznia 2014 r. wydaje licencje osobom fizycznym wykonującym zawód pośrednika w obrocie nieruchomościami, które zobowiązały się do przestrzegania Kodeksu etyki uchwalonego przez Radę Krajową PFRN. Uzyskanie licencji jest dobrowolne. Są one przede wszystkim potwierdzeniem wiedzy potrzebnej dla wykonywania zawodu. Rejestr osób, którym wydano licencje pośrednika w obrocie nieruchomościami jest jawny i publicznie dostępny [ zobacz tutaj ]. 

Pozytywne znaczenie licencji PFRN dla bezpieczeństwa osób zamawiających usługę pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, w tym konsumentów, dostrzegł Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów [ zobacz tutaj ], zalecając, aby przed zawarciem umowy pośrednictwa sprawdzić, czy dany pośrednik figuruje w rejestrze PFRN.

Anna Jackowska,
Prawnik, 
Ekspert Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości

[ październik 2018 ]